ธนาคารเชื้อพันธุ์พืช

ธนาคารเชื้อพันธุ์พืช กรมวิชาการเกษตร จัดตั้งขึ้นในปี 2545 โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระราชทานพระราชานุญาตให้อัญเชิญพระนามาภิไธยนามอาคารว่า “อาคารทรัพยากรพันธุกรรมพืชสิรินธร”

และให้อัญเชิญอักษรพระนามาภิไธย “สธ” ประดิษฐานเหนือชื่ออาคารทรัพยากรพันธุกรรมพืชสิรินธร โดยวันที่ 9 กันยายน 2545 เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิด “อาคารทรัพยากรพันธุกรรมพืชสิรินธร” ปัจจุบันธนาคารเชื้อพันธุ์พืช ดำเนินการโดยกลุ่มวิจัยพัฒนาธนาคารเชื้อพันธุ์พืชฯ สำนักวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพ มีหน้าที่ในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชทั้งพืชพื้นเมือง พืชป่าที่เป็นพืชต้นตระกูลของพืชเศรษฐกิจ และพืชพันธุ์ใหม่ที่สามารถ นำไปใช้ประโยชน์ในงานวิจัยด้านต่างๆ และนำไปสู่ผลผลิตที่ดียิ่งขึ้น เป็นแหล่งข้อมูลด้านพันธุกรรมพืชโดยจัดเก็บข้อมูลลักษณะประจำพันธุ์และพัฒนาเป็นศูนย์กลางของระบบข้อมูลกลาง ในการเชื่อมโยงข้อมูลจัดเก็บ ตลอดจนการแลกเปลี่ยนและสนับสนุนข้อมูลแก่หน่วยงานทั้งในและต่างประเทศ รวมทั้งการรับฝากและให้บริการเชื้อพันธุ์พืชที่เก็บรักษาในธนาคารเชื้อพันธุ์พืชแก่หน่วยงานและบุคคลทั่วไปที่สนใจ ทั้งภาครัฐและเอกชนภายใต้เงื่อนไข พรบ.คุ้มครองพันธุ์พืช ปัจจุบันธนาคารเชื้อพันธุ์พืชเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์พืชด้วยระบบจัดเก็บอัตโนมัติ (Automatic bullet crane) และมีระบบการจัดการที่มีประสิทธิภาพ เพื่อการพัฒนาและเตรียมพร้อมของธนาคารฯในการก้าวเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนในโอกาสต่อไป

การอนุรักษ์ความหลากหลายทาง พันธุกรรมพืชเพื่อเป็นหลักประกันความมั่นคงทางด้านอาหารของประเทศที่ได้ชื่อว่าเป็นประเทศที่มีความสำคัญทางด้านเกษตรกรรมและเชื่อว่าจะเป็นแหล่งผลิตพืชอาหารและการเกษตรแหล่งใหญ่ของโลกการอนุรักษ์ความหลากหลายทางพันธุกรรมของพืชต่างๆ โดยเฉพาะพืชอาหารไว้พร้อมนำมาใช้ประโยชน์ได้ทันทีจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง นับจากนี้เหลือเวลาอีกไม่นาน ไทยจะก้าวเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) อย่างเป็นทางการและเป็นรูปธรรมร่วมกับประเทศอื่นอีก 9 ประเทศ ในระยะแรกคือ มาเลเซีย อินโดนีเซีย บรูไน ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ กัมพูชาเมียนมาร์ ลาว และเวียดนาม

• เป็นศูนย์กลางในการรวบรวมอนุรักษ์พันธุกรรมพืชทั้งพืชพื้นเมือง พืชป่าที่เป็นพืชต้นตระกูลของพืชเศรษฐกิจและพืชพันธุ์ใหม่ที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในงานวิจัยและพัฒนาการผลิตที่ดีขึ้น ตลอดจนรับฝากและให้บริการเชื้อพันธุ์พืชที่เก็บรักษาในธนาคารเชื้อพันธุ์พืชแก่บุคคล และหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน
• เป็นแหล่งข้อมูลด้านพันธุกรรมพืชโดยจัดเก็บข้อมูลลักษณะประจำพันธุ์และคุณค่าของเชื้อพันธุ์ในฐานข้อมูล
• การเข้าถึงการใช้ประโยชน์โดยเป็นศูนย์กลางในการแลกเปลี่ยนและสนับสนุน ทั้งข้อมูลและเชื้อพันธุ์แก่หน่วยงานทั้งในและต่างประเทศ

ศักยภาพในการอนุรักษ์เชื้อพันธุ์พืช

ห้องอนุรักษ์เมล็ดพันธุ์ระยะปานกลาง (5 องศเซลเซียส, ความชื้นสัมพัทธ์ 60 เปอร์เซ็นต์) เป็นห้องควบคุมอุณหภูมิ และความชื้น สำหรับการอนุรักษ์เชื้อพันธุกรรมพืชขนาดพื้นที่ของห้อง 86 ตารางเมตร สูง 24 เมตร มีศักยภาพในการเก็บรักษาเชื้อพันธุกรรมพืชประมาณ 150,000 ตัวอย่าง ห้องนี้มีระบบจัดเก็บเมล็ดพันธุ์อัตโนมัติ ซึ่งเป็นระบบที่ประกอบด้วยส่วนสำคัญหลัก 2 ส่วน คือ โปรแกรมคอมพิวเตอร์ชื่อ WinCC และเครนสำหรับแยกเก็บตัวอย่าง กำหนดในการปลูกฟื้นฟูต่ออายุเชื้อพันธุกรรมพืชทุกๆ 5 – 10 ปี

ห้องอนุรักษ์เมล็ดพันธุ์ระยะยาว (-10 องศาเซลเซียส) จัดสร้างขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์สำหรับควบคุมอุณหภูมิเพื่อการอนุรักษ์เชื้อพันธุกรรมพืชในระยะยาวโดยเฉลี่ยประมาณ 20-50 ปี ขนาดพื้นที่ของห้อง 76 ตารางเมตร มีศักยภาพในการเก็บรักษาเชื้อพันธุกรรมพืช ประมาณ
40,000 ตัวอย่าง